บ้านที่ออกแบบพิเศษเพื่อผู้มีภาวะสมองเสื่อม

11/10/2019

ความก้าวหน้าทางการแพทย์ทำให้ผู้คนมีอายุยืนยาวขึ้น แต่ขณะเดียวกันก็ทำให้จำนวนผู้มีภาวะสมองเสื่อมเพิ่มขึ้นตามไปด้วย ปัจจุบันมีคนราว 50 ล้านคนทั่วโลกต้องเผชิญกับโรคสมองเสื่อม และผู้ป่วยกลุ่มนี้กำลังเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ทว่ายังไม่มีวิธีใดที่จะสามารถรักษาโรคนี้ให้หายขาดได้ คณะนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยลัฟบะระ ในอังกฤษได้ดำเนินโครงการเพื่อช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้มีภาวะสมองเสื่อมที่ยังคงใช้ชีวิตอยู่ที่บ้านไม่ได้ย้ายไปอาศัยอยู่ตามสถานพยาบาลต่าง ๆ โครงการนี้ใช้ข้อมูลที่ได้จากการศึกษาวิจัยทางวิทยาศาสตร์ในการปรับเปลี่ยนสภาพแวดล้อมภายในบ้านเพื่อช่วยอำนวยความสะดวกให้ผู้ป่วยสมองเสื่อม เช่น  ออกแบบบ้านที่เปิดโล่ง เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยหาตำแหน่งทิศทางได้ง่ายขึ้น  มีการติดตั้งหน้าต่างที่เปิดได้เองอัตโนมัติเมื่ออากาศร้อนอบอ้าว  ติดตั้งปลั๊กไฟไว้ในที่สูงเพื่อให้ผู้ป่วยที่มีอาการหลง ๆ ลืม ๆ สามารถมองเห็นได้ง่าย  ใช้พรมสีอ่อนในการปูพื้น เพราะสีเข้มอาจทำให้ผู้ป่วยเข้าใจผิดคิดว่าเป็นหลุมได้  ใช้สีทาบ้านที่ตัดกันเพื่อช่วยให้ผู้ป่วยผ่อนคลาย สามารถมองเห็นและแยกพื้นที่ต่าง ๆ ในบ้านได้ชัดเจนขึ้น  ทำบ้านให้มีช่องรับแสงธรรมชาติมาก เพื่อช่วยปรับวงจรระบบการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ หรือ "นาฬิการ่างกาย" ให้ทำงานได้ดีขึ้น เพราะภาวะสมองเสื่อมมักไปรบกวนระบบนาฬิการ่างกายคนเรา แม้โรคนี้จะส่งผลต่อผู้ป่วยในหลายด้าน แต่ทีมนักวิจัยหวังว่าการปรับเปลี่ยนเล็ก ๆ น้อย ๆ ในบ้านแบบนี้จะช่วยให้ผู้มีภาวะสมองเสื่อมประหยัดค่าจ้างคนมาดูแล และสามารถใช้ชีวิตอยู่ที่บ้านได้นานขึ้น ก่อนที่จะย้ายไปอยู่สถานพยาบาลเมื่อมีอาการรุนแรงขึ้น สมองเสื่อมรักษาไม่หาย แต่ลดความเสี่ยงเป็นโรคได้ เมื่อเร็ว ๆ นี้ องค์การอนามัยโลก หรือ ดับเบิลยูเอชโอ ได้ออกแนวทางให้ประชาชนปฏิบัติตามเพื่อลดความเสี่ยงการเกิดภาวะสมองเสื่อม ดังนี้ 1. ออกกำลังกาย โดยผู้ใหญ่ รวมทั้งผู้สูงอายุ ควรออกกำลังกายในระดับปานกลาง-หนัก อย่างน้อย 150 นาที ต่อสัปดาห์ โดยทำได้ตั้งแต่การปั่นจักรยาน หรือทำกิจกรรมทั่ว ๆ ไป เช่น ทำงานบ้าน 2. เลิกสูบบุหรี่ เพราะไม่เป็นผลดีต่อทั้งสมองและร่างกาย 3. ทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ อาหารแบบเมดิเตอร์เรเนียน ซึ่งอุดมไปด้วยผัก ปลา และผลไม้ ถือว่ามีประโยชน์ 4. ไม่ต้องห่วงเรื่องการรับประทานวิตามิน เพราะไม่มีหลักฐานว่าช่วยลดความเสี่ยงการเกิดสมองเสื่อม 5. หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก มีการศึกษาบางชิ้นชี้ว่าการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพียงเล็กน้อยอาจป้องกันการเกิดโรคสมองเสื่อมได้ แต่ยังไม่มีหลักฐานมากเพียงพอที่จะสนับสนุนแนวคิดนี้ 6. ฝึกสมอง มีงานวิจัยบางชิ้นพบหลักฐานบ่งชี้ว่า การเล่นเกมปริศนาอักษรไขว้ และเกมคอมพิวเตอร์ที่ได้รับการออกแบบมาเป็นพิเศษ อาจเป็นประโยชน์ต่อสมอง 7. รู้จักออกสังคม แม้จะไม่มีหลักฐานว่าจะหยุดยั้งหรือชะลอการเกิดสมองเสื่อมได้ แต่การได้พบปะเพื่อนฝูง ก็ทำให้คนมีสุขภาพกายและใจดี 8. ควบคุมน้ำหนักตัวให้ดี สิ่งนี้ควบคู่ไปกับการรับประทานอาหารที่ดีและออกกำลังกายให้เพียงพอที่จะทำให้ร่างกายแข็งแรง 9. ระวังเรื่องความดันโลหิต เพราะการเกิดสมองเสื่อมนั้นเกี่ยวพันกับอาการความดันสูง 10. ถ้าเป็นเบาหวานต้องรักษา การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดเป็นสิ่งสำคัญในการลดความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ รวมทั้งโรคสมองเสื่อม 11. อย่าให้คอเลสเตอรอลสูง เพราะถือเป็นปัจจัยเสี่ยง ขณะนี้ยังไม่มีหลักฐานชัดเจนที่ชี้ว่ายาลดคอเรสเตอรอล สตาติน ป้องกันความเสี่ยงได้